آشنایی با گیربکس اتوماتیک و نکات استفاده از آن

بدون شک اختراع گیربکس اتوماتیک یکی از بزرگترین دستاوردهای صنعت خودرو به حساب می آید. رانندگی با این خودروها بسیار راحت است و برای گرفتن کلاچ نیازی به پای چپ نیست، زیرا این عمل به صورت خودکار برای تعویض دنده انجام می شود. اگر چه رانندگی با خودروی دنده اتوماتیک بسیار راحت و ایمن است اما در مقایسه با گیربکس های دستی نیاز به نگهداری و توجه ویژه ای دارد زیرا در صورت خرابی باید هزینه بیشتری برای تعمیر آن پرداخت کنید. امروزه با معرفی خودروهای اتوماتیک، خودروهای زیادی از این نوع گیربکس استفاده می کنند. اگر می خواهید عمر مفید گیربکس اتوماتیک خودروی خود را افزایش دهید، توصیه می کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید و از نکاتی که برای نگهداری از گیربکس اتوماتیک اشاره می کنیم استفاده کنید. برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به گیربکس های اتوماتیک، مواردی وجود دارد که هرگز نباید در حین رانندگی انجام دهید تا هزینه های سنگینی برای تعمیر خودرو متحمل نشوید. با ما همراه باشید تا با تعمیر و نگهداری گیربکس اتوماتیک آشنا شوید.

آشنایی با حروف گیربکس اتوماتیک

در کنار دنده ها حروف P، D، N، R نوشته می شود. شاید این سوال ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد که این حروف چیست و چه معنایی دارند. ما معنای هر یک از آن ها را به شما خواهیم گفت.

علامت P یا پارک: این علامت حالت پارک نامیده می شود. هنگام پارک بهتر است خودرو را در حالت P قرار دهید زیرا در این حالت چرخ های خودرو قفل شده و حرکت نمی کنند. برخی از خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک فقط در حالت P یا N روشن می شوند.

نماد D یا Drive: این علامت حالت رانندگی است. با قرار دادن دنده در این حالت، خودرو قادر به حرکت خواهد بود.

علامت N یا خلاص: زمانی که  دنده در حالت N یا NEUTRAL  قرار می‌گیرد، گیربکس خودرو در حالت خلاص است. این دنده حالت عقب و جلو خودرو را آزاد کرده و اجازه می‌دهد که چرخ‌های خودرو بچرخند. این دنده و دنده پارک تنها دنده‌هایی هستند که از آنها برای استارت زدن خودرو و روشن شدن آن استفاده می‌شود. زمانی که در پشت چراغ قرمز قرار دارید و خودرو در دنده D قرار دارد آن را روی حالت خلاص قرار ندهید چراکه این کار سبب استهلاک گیربکس می‌شود .

علامت R یا دنده عقب: این حالت مانند خودروهای گیربکس معمولی دنده عقب است. این حالت باید برای حرکت به عقب استفاده می شود.

۶ چیزی که هنگام رانندگی با خودروی دنده اتوماتیک باید از آن ها اجتناب کنید

برای رانندگی با خودروی دنده اتوماتیک باید نکاتی را رعایت کنید تا به گیربکس و سایر قطعات خودرو آسیبی وارد نشود.

۱- تغییر وضعیت دنده به حالت N پشت چراغ قرمز: بسیاری از افراد برای کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از ساییدگی گیربکس های اتوماتیک، دنده را در وضعیت N یا خلاص در توقف های کوتاه مانند توقف پشت چراغ قرمز قرار می دهند، اما در واقع بهترین کار این است که تا دنده را در وضعیت D نگه دارید و پای خود را پایین بیاورید و ترمز بگیرید، البته در این مورد اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. اما در کل بهتر است در توقف های کوتاه دنده را رها نکنید. در این حالت استهلاک گیربکس بسیار کم تر است. در بسیاری از موارد تغییر دنده زیاد از حالت D به N باعث استهلاک بیشتر گیربکس های اتوماتیک می شود.

۲- گاز دادن در محل قبل از قرار دادن دنده در حالت D: بسیاری از ما بارها این کار را با ماشین های دنده ای انجام داده ایم. اما باید بدانید که انجام این کار با خودروهای دنده اتوماتیک اصلا کار درستی نیست و باعث اصطحلاک  بیشتر قطعات و در دراز مدت باعث از کار افتادن گیربکس می شود.

۳- خلاص کردن دنده در سراشیبی: برخی افراد برای کاهش مصرف سوخت و کاهش اصطکاک گیربکس این کار را انجام می دهند. اما نمی دانند که این کار نتیجه معکوس خواهد داشت و باعث می شود روغن کاری قطعات گیربکس با مشکل مواجه شود و در نهایت منجر به خرابی گیربکس شود. انجام این کار برای گیربکس خوب نیست و حتی ممکن است باعث تصادف شود، زیرا کنترل ماشین با دنده خلاص  سخت تر می شود.

۴- تغییر حالت دنده ماشین در حال حرکت: این کار به شدت برای گیربکس مضر است و باعث تغییر سریع حالت قطعات گیربکس می شود که در نهایت باعث از کار افتادن آن ها می شود. برای توقف و تغییر حالت، همیشه باید ابتدا پدال ترمز را فشار دهید و سپس دنده را عوض کنید. تعویض دنده در حین حرکت به شدت به گیربکس آسیب می رساند ،که البته تعویض دنده ، به معنای تغییر حالت درایو، پارک و دنده عقب  است. در حالت تیپ ترونیک که مشخص است ،  تعویض دنده ها طبیعی است.

۵- قرار دادن دنده در موقعیت P قبل از توقف کامل: قرار دادن چرخ دنده در موقعیت P باعث می شود که یک پین قفل در دنده متصل به شفت خروجی گیربکس وارد شود. انجام این کار در حین حرکت خودرو، خطر شکستن این پین را افزایش می دهد. بنابراین هرگز سعی نکنید این کار را انجام دهید، ابتدا کاملاً متوقف شوید و سپس دنده را در پارک قرار دهید.

۶- نحوه توقف نامناسب در سراشیبی: در شیب بهتر است ابتدا دنده را در حالت خلاص قرار دهید ،و سپس ترمز دستی را کشیده و سپس در پارک قرار دهید. با این کار از وارد کردن فشار به گیربکس جلوگیری می کنید. اگر ماشین شما اتوماتیک است و در حین رانندگی هر یک از این عادت های بد را انجام می دهید، سعی کنید این عادت ها را ترک کنید. هم چنین اگر قصد خرید خودروی اتوماتیک را دارید، حتما این موارد را رعایت کنید تا بعداً مجبور به پرداخت هزینه های زیادی برای تعمیر خودرو خود نشوید.

چند نکته کاربردی برای محافظت از گیربکس اتومات

۱ – خدمات دوره ای: با توجه به هزینه های بالای تعمیرات گیربکس اتوماتیک نسبت به گیربکس های معمولی، بهتر است سرویس های دوره ای این خودروها به موقع انجام شود. خودرو خود  را پیش متخصص ببرید و هر چند ماه یک بار آن را چک کنید حتی اگر مشکلی نداشته باشد.

۲ – تعویض به موقع روغن گیربکس و فیلتر آن: روغن گیربکس و فیلتر آن باید در زمان های خاصی تعویض شود. در سرویس گیربکس فقط تعویض روغن کافی نیست و باید کارتل گیربکس باز شود و فیلتر آن تعویض یا شسته شود. کارکرد گیربکس با فیلتر بسیار مهم است. چون فیلتر دارد باعث جریان کم تر روغن و آسیب دیدن شدید و سوختن گیربکس می شود. برخی از  مدل های گیربکس خودرو های امروزی مانند پژو ۲۰۶، هیوندای و کیا دارای فیلتر داخل گیربکس یا به عبارتی گیربکس های یک بار مصرف تعبیه شده است، زیرا با کثیف شدن فیلتر عمر گیربکس به پایان می رسد. بنابراین دقت در تعویض به موقع روغن در این گیربکس ها می تواند عملا باعث افزایش طول عمر گیربکس شود. در دفترچه راهنمای خودرو زمان تعویض روغن گیربکس مشخص شده است و بسته به شرکت سازنده این زمان از ۱۰۰/۰۰۰ کیلومتر تا ۱۵۰/۰۰۰ کیلومتر می باشد. اما در نظر داشته باشید که علت خرابی گیربکس اتوماتیک گرمای بیش از حد است و علت اصلی گرما ترافیک سنگین ، به خصوص در شهرهای بزرگ و شرایط آب و هوایی کشورمان است. به همین دلیل توصیه می کنیم روغن گیربکس را هر ۵۰/۰۰۰ کیلومتر تعویض کنید. زیرا توصیه های خودروسازان را بیشتر با ذهنیت ترافیکی و شرایط آب و هوایی کشورهای آمریکایی و اروپایی منطبق می دانیم.

۳ – تعویض روغن توسط متخصص: به نظر میرسد که استفاده از خدمات سرویس تعویض روغن کار ساده ای به نظر می رسد، اما قطعا باید توسط متخصص انتقال انجام شود. زیرا در صورت استفاده از روغن تقلبی یا فاسد، نوع روغن اشتباه ، یا از واشرهای بد کیفیت (که روغن ایجاد روغن می کند) استفاده شود ، عواقب آن برای شما گران تمام می شود .

۴ – مراقب سیستم خنک کننده خود باشید: سیستم خنک کننده ماشین شما نقشی حیاتی در سلامت موتور و گیربکس شما دارد و معمولا تصور می شود که موتور شما را از داغ شدن بیش از حد محافظت می کند. با این حال، سیستم خنک کننده شما ، روغن گیربکس را هم  خنک می کند تا در هنگام رانندگی، آن را در دمای ایده آل قرار دهد. بنابراین، بازرسی و نگهداری سیستم خنک کننده را جزئی از برنامه مراقبت و نگهداری گیربکس اتوماتیک خودرو قرار دهید.

۵ – از شتاب ناگهانی خودداری کنید: یکی از مسائلی که باعث آسیب دیدن گیربکس خودرو می شود شتاب گیری ناگهانی خودرو است. بسیاری از افراد برای حرکت سریع گیربکس اتوماتیک دور موتور را تا خط قرمز بالا می برند و سپس دنده را  تعویض میکنند .

۶ – از یدک کشی خودداری کنید: از ماشین خود به عنوان یدک کش استفاده نکنید. اگر از ماشین خود برای یدک کشی وزنه سنگین مخصوصا در هوای گرم استفاده می کنید، احتمال آسیب جدی به گیربکس در اثر اکسید شدن یا سوختن روغن گیربکس وجود دارد.

۷ – از لاستیک ها و رینگ های استاندارد استفاده کنید: استفاده از لاستیک ها و رینگ های غیر استاندارد (کوچک تر یا بزرگ تر از سایز استاندارد) در دراز مدت به گیربکس خودرو آسیب می رساند.

۸ – بازرسی منظم مهمترین بخش نگهداری گیربکس است: مهم تر از همه، به یاد داشته باشید که مهم ترین جنبه تعمیر و نگهداری گیربکس اتوماتیک، سرویس و بازرسی منظم است. در دفترچه راهنمای خودرو در مورد این موضوع توضیح داده شده است.

۹ – از حالت آزاد در جاده ها استفاده نکنید: متاسفانه بسیاری از افراد برای کاهش مصرف سوخت در جاده، خودرو را در حالت خنثی یا N قرار می دهند. با انجام این کار به دلیل خرابی پمپ روغن آسیب زیادی به قطعات گیربکس وارد می شود.

۱۰ – گرمایش ماشین: قبل از رانندگی صبر کنید تا ماشین گرم شود. توصیه می شود همیشه چند دقیقه بعد از استارت زدن خودرو صبر کنید تا موتور قبل از شروع به رانندگی گرم شود، مخصوصاً زمانی که هوا سرد است.

نحوه بررسی روغن گیربکس اتوماتیک در خودروها با گیج روغن

۱ – ماشین باید گرم باشد. برای این کار موتور را روشن کنید و بگذارید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه کار کند.

۲ – در حالی که دنده در وضعیت P قرار دارد، گیج را بکشید، پس از پاک کردن آن، آن را تا انتها وارد کرده و دوباره بیرون بکشید. اثر روغن باید تا خط دوم گیج بالایی باشد.

۳ – در مرحله بعد قسمت روغن گیج را روی انگشت خود بکشید. رنگ روغن باید شفاف و به رنگ آلبالو باشد در غیر این صورت نیاز به تعویض دارد.

کاربرد چراغ های Snow و Sport

روشن شدن چراغ S یا Sport و چراغ برف (*) با صدای بوق هشدار به معنی مشکل در گیربکس است. این چراغ در واقع چراغی برای بررسی وضعیت گیربکس است.در بیشتر موارد یکی از موارد زیر باعث این مشکل می شود:

۱ – ضعف یا خرابی شیر برقی. در این حالت گیربکس به دنده ۳ می رود و از آن خارج نمی شود مگر با خاموش و روشن کردن خودرو.

۲ – وقتی روغن گیربکس به نقطه ای رسید که نیاز به تعویض دارد ، در این حالت گیربکس به صورت عادی کار می کند اما در زمان خاموش و روشن شدن خودرو، چراغ های S و * خاموش نمی شوند.

۳ – کمتر یا بیشتر بودن فشار روغن از محدوده تعیین شده یکی دیگر از دلایل روشن شدن چراغ های S و * است.

نتیجه

رانندگی با خودروی گیربکس اتوماتیک بسیار ساده تر از گیربکس دستی است اما نحوه نگهداری آن بسیار حساس تر است . پس در استفاده از این نوع خودروها باید نهایت دقت را داشته باشید تا متحمل ضرر نشوید. رانندگی صحیح و اصولی و انجام سرویس های دوره ای باعث افزایش طول عمر قطعات خودرو و جلوگیری از آسیب دیدن خودرو می شود . مهم ترین نکته در استفاده از این خودروها تعویض صحیح دنده ها در شرایط مختلف و تعویض به موقع روغن گیربکس است. فراموش نکنید که برای گیربکس های اتوماتیک باید از روغن گیربکس  استفاده شود.