خرید خودرو علاوه بر هزینه خود وسیله، لوازم و نیازهای فنی‌اش و سوختی که مصرف می‌کند، هزینه دیگری هم دارد که به عوارض خودرو معروف است. عوارض خودرو یعنی چه؟ یعنی بابت حرکت‌کردن و طی‌کردن خیابان‌ها و جاده‌های شهری و بین‌شهری موظف به پرداخت مبالغی هستید که دانستن درباره‌شان ضروری و لازم است.
به عبارت ساده‌تر، هر خودرو بابت تردد در مسیرهای مختلف باید هزینه‌هایی پرداخت کند. این هزینه‌ها دسته‌بندی‌هایی دارند که در ادامه درباره آنها خواهید خواند و با ابعاد مختلف‌شان آشنایی پیدا خواهید کرد. یادتان باشد که وظیفه پرداخت عوارض خودرو به عهده مالک آن است. تمام خودروها ملزم به پرداخت عوارض هستند. فرقی نمی‌کند که خودروی سنگین دارید یا خودرویی معمولی یا حتی موتورسیکلت. خودروهای دولتی هم باید عوارض مربوط به خود را پرداخت کنند.
رفع یک سوتفاهم دیرینه
در سال ۱۳۶۹ مصوبه‌ای در مجلس شورای اسلامی تعیین شد که بنا به آن، خودروها باید برای ترددهای مختلف خود در جاده‌ها و شهرها هزینه‌ای را پرداخت کنند. چرا؟ چون شهرداری‌ها و دولت برای ارائه خدمات حمل‌ونقل هزینه‌هایی را متحمل می‌شوند و بخشی از این هزینه باید از سوی شهروندان پرداخت گردد. مثلا انجام طرح‌های عمرانی، رفاهی و خدماتی مختلف که از مصادیق‌شان می‌توان به آسفالت‌کردن یا خیابان‌کشی اشاره کرد از جمله اقداماتی است که هزینه دارند و پرداخت عوارض خودرو به تامین‌شان کمک می‌کند.
اما تا قبل از سال ۱۳۷۹ روال این بود که همه فکر می‌کردند، نیازی به پرداخت منظم عوارض خودرو نیست و فقط زمانی که خودرو فروخته می‌شود، نیاز به پیگیری امور مرتبط با عوارض آن وجود دارد. از دهه هشتاد به بعد، یعنی حوالی ۱۳۸۳، اطلاع‌رسانی‌هایی جدی‌تر صورت گرفت و دیگر امروز همه می‌دانند که باید عوارض خودرو را به‌طور منظم و دقیق پیگیری کنند و آن را بپردازند.
عوارض طرح ترافیک
تردد در محدوده‌های طرح ترافیک هم نیاز به پرداخت عوارض دارد. در شهر تهران، ورود هر خودرو به محدوده‌های طرح ترافیکی، آن را ملزم به پرداخت عوارض می‌کند. خودروها باید در سامانه‌ای موسوم به «تهران من» ثبت‌نام کنند و بدون مجوز وارد محدوده طرح نشوند. تردد بدون ثبت‌نام در این سامانه همراه با جریمه و پرداخت عوارض سنگین خواهد بود.
عوارض شهرداری
پرداخت عوارض سالیانه خودرو هم که دیگر مشخص است: هر خودرویی باید در پایان هر سال، هزینه استفاده از خیابان‌ها و مسیرهای مختلفی را که در آنها تردد داشته، بپردازد. عوارض سالیانه هر خودرو با دیگری متفاوت خواهد بود. پرداخت‌نکردن این عوارض به شکل سالانه موجبات جریمه دیرکرد را فراهم می‌کند. البته معمولا رانندگان محترم ترجیح می‌دهند که پرداخت عوارض سالیانه را به زمانی موکول کنند که قرار است، خودروی خود را به فروش برسانند. در هر حال، پرداخت عوارض در زمان معین کاری منطقی است و توصیه می‌کنیم که عوارض‌تان را به موقع پرداخت کنید تا مشمول جریمه دیرکرد نشوید.
عوارض خودرو چطور پرداخت می‌شود؟
برای پرداخت هر یک از انواع عوارض خودرو باید روش کار را بدانید. اجازه بدهید که درباره شیوه پرداخت عوارض خودرو در دسته‌بندی‌های مختلف برایتان بیشتر بگوییم:
پرداخت عوارض آزادراهی
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، عوارض آزادراهی به شکل الکترونیک درآمده‌اند. انواع روش‌های الکترونیکی و مجازی برای پرداخت این بدهی به شرح زیر است:
- پرداخت از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی مانند آپ
- شماره‌گیری کد دستوری *۷۲۰*۸#
- مراجعه به سایت nspay.ir
- استفاده از خودپردازها و پرداخت وجه عوارض از طریق کارت‌های بانکی با خودپرداز
برای پرداخت عوارض آزادراهی روش حضوری وجود ندارد و باید بنا به روش‌های غیرحضوری و الکترونیکی موجود، گزینه‌ای را انتخاب کنید که برایتان ساده‌تر است.
پرداخت عوارض طرح ترافیک
برای پرداخت عوارض طرح ترافیک باید در سامانه «تهران من» ثبت‌نام کرده باشید. با ثبت‌نام‌کردن در تهران من است که می‌توانید ترددهایتان در محدوده طرح ترافیک را مجوزدار کنید. دو امکان برای پرداخت عوارض طرح ترافیک برایتان وجود دارد. زمانی که اقدام به ثبت‌نام در این سیستم می‌کنید، حساب کاربری مخصوص به خودتان به شما اختصاص داده می‌شود. حالا می‌توانید حساب کاربری‌تان را شارژ کنید و از طریق آن، عوارض را به طور خودکار بپردازید یا اینکه با انتخاب گزینه خدمات طرح و مدیریت خودروها، با هر بار تردد در محدوده طرح، اقدام به پرداخت عوارض کنید.
روش دیگر پرداخت غیرحضوری عوارض طرح ترافیک هم شماره‌گیری کد دستوری #۳*۳*۱۳۷* است. پرداخت عوارض طرح ترافیک حالت حضوری ندارد و حتما باید از طریق سایت و روش‌های الکترونیکی پیگیری شود. میزان بدهی این عوارض از طریق پیامک هم به شهروندان اطلاع داده می‌شود. معمولا یک هفته تا ده روز بعد از تردد شهروند در محدوده طرح برای او اطلاع‌رسانی‌های لازم صورت می‌گیرد.
پرداخت عوارض شهرداری
در این قسمت به نحوه مشاهده عوارض سالیانه خودرو و پرداخت آن می‌پردازیم. برای پرداخت عوارض سالیانه خودرو (عوارض شهرداری خودرو) و همچنین نحوه مشاهده آن می‌توانید از طریق سایت my.tehran.ir اقدام کنید. البته برخلاف دو عوارض دیگری که معرفی شد؛ یعنی عوارض آزادراهی و طرح ترافیک، برای پرداخت عوارض شهرداری روش حضوری هم وجود دارد. اگر دلتان نمی‌خواهد یا نمی‌توانید که از روش‌های الکترونیکی و غیرحضوری برای پرداخت عوارض شهرداری خودروی خودتان استفاده کنید، هیچ اشکالی ندارد. این امکان هست که به دفاتر خدمات الکترونیک شهر یا دفاتر پیشخوان خدمات دولت مراجعه کنید. در شهرستان‌ها برای مراجعه حضوری باید به جای دفاتر خدمات الکترونیک شهر که در تهران موجودند به نزدیک‌ترین شهرداری محل سکونت مراجعه شود. البته دفاتر پیشخوان خدمات در همه شهرها وجود دارند. در مراجعه حضوری باید مدارک زیر را هم به همراه داشته باشید:
♦ کارت ملی مالک خودرو
♦ اسناد پرداختی عوارض گذشته
♦ برگ سبز خودرو یا سند مالکیت خودرو
مراجعه حضوری فقط برای کسانی نیست که با دنیای مجازی ارتباط زیاد خوبی ندارند و نحوه مشاهده عوارض سالیانه خودرو به صورت مجازی برایشان دشوار است . کسانی که به مبلغ پرداختی اعتراض دارند هم در پیگیری حضوری می‌توانند سوتفاهم‌ها را رفع کنند.
عوارض خودرو چطور محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه عوارض سالیانه خودرو یا همان عوارض شهرداری مخصوص به خودرو، باید بگوییم که هر خودرو هزینه‌ای مختص به خود را پرداخت می‌کند. روش محاسبه هزینه عوارض شهرداری خودرو از این قرار است که ارزش هر خودرو از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مشخص می‌شود و به وزارت اقتصاد ابلاغ می‌گردد. شهرداری‌ها هم در قالب یک دفترچه، ارزش خودروها را از وزارت اقتصاد دریافت می‌کنند. شاید بخواهید بدانید که ارزش خودروها چطور محاسبه می‌شود. باید بگوییم که در این زمینه به مواردی مانند آخرین مدل خودرو توجه می‌شود. برای خودروهای داخلی به قیمت فروش کارخانه هم توجه می‌کنند و برای خودروهای خارجی و وارداتی به جای قیمت فروش کارخانه، مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی در نظر گرفته می‌شود.
سپس فرمولی وجود دارد که در آن ارزش خودرو در عدد ۵/۱ ضرب و سپس نتیجه بر عدد ۱۰۰۰ تقسیم می‌شود. فرض کنید که خودرویی دارید که ارزش آن ۱۰۰ میلیون تومان است، عوارض سالیانه آن معادل این عدد خواهد بود: ۱۰۰میلیون در عدد ۵/۱ ضرب می‌شود که معادل است با: ۱۵۰۰۰۰۰۰۰ و بعد این رقم بر ۱۰۰۰ تقسیم می‌شود و نتیجه برابر خواهد بود با: ۱۵۰۰۰۰ یعنی چیزی در حدود ۱۵۰هزار تومان. البته عدد ۵/۱ که از آن گفته شد، در طی سال‌ها متغیر است و باید دید که برای هر سال شمسی، تعرفه به چه صورت اعلام می‌شود. این نرخ به سال ۱۳۹۸ تعلق دارد و در سال ۱۳۹۹ هم بی‌تغییر مانده است.
پرداخت‌نکردن عوارض خودرو چه عواقبی دارد؟
دیرکرد در پرداخت عوارض خودرو از هر نوعی که باشد، باعث می‌شود که جریمه‌هایی به شما تعلق بگیرد. واقعیت این است که مالک هر خودرو ملزم به پرداخت عوارض مختلف است و راه فراری از این ماجرا نیست. پس عقل حکم می‌کند که به جای انباشته‌کردن حجم عوارض و جریمه‌های دیرکرد آنها، به‌موقع تا زمانی که هزینه‌ها برایتان منطقی هستند، اقدام به پرداخت کنید. در صورتی که عوارض شهرداری را پرداخت نکنید، جریمه دیرکردی به صورت‌حساب‌تان اضافه می‌شود که معادل ۲درصد به‌ازای هر ماه خواهد بود. این جریمه براساس ماده ۴۶ مالیات بر ارزش افزوده است. به عبارت دیگر، اگر عوارض خودرو پرداخت نشود یا در مبلغ پرداختی دست‌کاری صورت بگیرد و رقم اعلام شده نادیده گرفته شود، باید علاوه بر پرداخت مبلغ، جریمه‌ای به میزان دو درصد در ماه (۲۴ درصد سالیانه) نسبت به عوارض پرداخت‌نشده و مدت تاخیر از سوی مالک پرداخته شود. جریمه عوارض خودرو بخشیده نمی‌شود. این جریمه متعلق به عوارض شهرداری است.
حال اگر عوارض طرح ترافیکی را نپردازید هم جرایم سنگینی به شما تحمیل می‌شود. پرداخت‌نکردن این عوارض پس از یک ماه، موجب افزایش ۲۰درصدی عوارض می‌گردد. پس بهتر است به فکر پرداخت عوارض خودرو از نوع طرح ترافیک باشید.
پرداخت‌نکردن عوارض آزادراهی هم منجر به اجبار برای پرداخت مبلغی در حدود ۳۰هزارتومان می‌شود. پس تا ۴۸ ساعت بعد از تردد در هر آزادراه باید اقدام به پرداخت عوارض خود کنید. البته به دلیل اینکه پرداخت این عوارض با استقبال نه‌چندان زیاد راننده‌ها مواجه شده است، گمانه‌زنی‌هایی برای تغییر روند جریمه و پرداخت هم به گوش می‌خورد. شاید روند دریافت و جریمه عوارض آزادراهی تغییراتی را در آینده از سر بگذراند.
کلام آخر
پرداخت عوارض خودرو از مصادیق فرهنگ شهروندی است. اگر انتظار دریافت خدمات رفاهی مطلوب شهروندی را داریم، باید وظایف طرف خود را به‌خوبی انجام بدهیم و به قوانین پای‌بند باشیم. بار دیگر در انتهای این مقاله به شما توصیه می‌کنیم که عوارض مختلف خودروی خودتان را به موقع پرداخت کنید و از انباشته‌شدن آن بپرهیزید. جریمه‌شدن اصلا حس و حال خوبی ندارد. قبول دارید؟
